TİKA'nın Su Projeleri

Dünyanın farklı bölgelerinde ve özellikle Afrika’da coğrafi şartlar, uzun süreli kuraklık, alt yapı eksikliği, sosyal ve siyasi istikrarsızlık nedeniyle insanlar temiz ve sağlıklı içme suyu bulmakta zorluk çekiyor. Bütün bu sıkıntılara bir de ekonomik sorunlar eklenince temiz içme suyuna erişim insanlar için büyük bir problem haline geliyor. Su temini ve su hijyeni konusu, kalkınma yardımları sektörünün önemli kalemlerinden birini oluşturuyor. Bu kapsamda Türk İşbirliği Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde açtığı su kuyuları, Orta Asya ve Balkanlarda tarımsal sulama alanında gerçekleştirdiği çalışmalar ile üç kıtada medeniyeti adeta hayat veriyor.

Birleşmiş Milletler tarafından, 1993 yılında, 22 Mart tarihi Dünya Su Günü olarak ilan edilmiş ve o günden bu yana tüm dünyada su bilincinin artırılması yönünde gerek uluslararası kuruluşlar gerek sivil toplum kuruluşları bu yönde bir çok çalışma gerçekleştirmişlerdir. Su, bireyin hayatını devam ettirebilmesi ve medeniyetin geliştirilebilmesi için en temel ihtiyaçlardan biridir. Küresel ısınma, su kaynaklarının kirletilmesi, plansız büyüme ve su kaynaklarının kıtlaşmasıyla kullanılabilir ve içilebilir temiz suya erişimde yaşanan sorunlar artmış, “Su Yoksulluğu” kavramı gündeme gelmiştir.
BM verilerine göre Dünyada ortalama 1 milyar insanın temiz suya erişim problemi artarak devam ediyor. Başta çocuklar olmak üzere yılda 2 milyon insan, kirli içme suyu ve sıhhi altyapı yetersizliği dolayısıyla hayatını kaybediyor. Bu çerçevede TİKA başta Afrika olmak üzere, faaliyet alanı içerisinde yer alan farklı bölgelerde yaşanan su sorununa çözüm olabilmek için hayata geçirdiği su ve su hijyenine ilişkin projeler bütün hızıyla devam ediyor.

TİKA’nın su ve sanitasyon alanında gerçekleştirdiği çalışmalar ağırlıklı olarak 2 ana başlık altında yürütülüyor
1- Kırsal alanda sağlıklı içme suyu teminine yönelik kuyu açma çalışmaları.
2- İçme suyuna sağlıklı erişimin ve su hijyeninin sağlanması adına su şebekelerinin iyileştirilmesi.

Afrika
Dünya’nın gelişmiş teknolojiye rağmen çözülemeyen en önemli sorunlardan biri olan sorunu TİKA’nın faaliyet gösterdiği bölgelerde yaptığı ve devam eden çalışmaları ile en aza indirilmeye çalışıldı. Bu bağlamda TİKA su sorunun en fazla olduğu Afrika ülkelerinden, Nijer, Etiyopya, Sudan, Burkina Faso, Mali, Batı Afrika ve Somali’de su kuyuları açarak ciddi bir çalışma ortaya koyuyor. TİKA’nın Afrika’daki 8 Program Koordinasyon Ofisi aracılığıyla bölgesel ve ülkesel bazda yaptığı çalışmalar kapsamında halkın ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli projeler uygulamış ve bu projelerin başında da içme suyu projeleri gelmiştir. Bu bağlamda Nijer’de 80, Etiyopya’da 27, Sudan’da 41, Burkina Faso’da 78, Mali’de 30, Batı Afrika bölgesinde 30 ve Somali’de 17 tane olmak üzere toplamda 303 adet olan su kuyusu TİKA tarafından açıldı. Ayrıca Somali Temiz Suya Erişim Projesi kapsamında 19 Derin Sondaj Kuyusu hizmete sunulup, muhtelif noktalara depo ve şebeke tesis edilerek çeşmeler yaptırıldı. TİKA ve DSİ işbirliğinde gerçekleştirilen sondaj çalışmalarının sonucunda ulaşılan Somali Derin Sondaj Kuyusu projesinde yaklaşık 126 bin kişinin ihtiyacını karşılandı. Etiyopya’nın Shinille Bölgesi’nde ise su probleminin çözümü için bir adet sarnıç ve bir keson kuyu yapımı gerçekleştirilerek Etiyopya halkının hizmetine sunuldu.

Filistin
TİKA’nın içme suyu projeleri Afrika ülkeleri ile sınırlı kalmayarak Ortadoğu ülkelerinde devam etmekte. Bu çerçevede Beyt Lahiya, Deyr El-Balah, Han Yunus ve Refah belediyelerinin oldukça yıpranmış durumda olan ve çatışmalar nedeniyle zarar görmüş su ve kanalizasyon altyapısını yeniden oluşturmak üzere Beyt Lahiya’da boru hattı ve pompa istasyonu TİKA tarafından inşa edildi. Deyr El-Balah, Han Yunus ve Refah’ta ise toplam 5 bin 509 metre boru hattı döşendi.
Faaliyet gösterdiği bölgelerde su sorununu çözme doğrultusunda çalışmalarına devam eden TİKA, su projeleri, kapsamında Deyr El-Balah’ın batı kısmında Vadi El-Salka bölgesinde yer alan El-Balah bölgesinde kanalizasyon pompa istasyonu inşa ettirdi. Bu bölgenin normal seviyeden aşağı olması dolayısıyla burada toplanan atık suları, özellikle kış dönemlerinde çevrede bulunan evlere rahatsızlık vermekteydi. Proje ile atık suyunun en alçak noktada toplanıp sonrasında ise bu akıntının ana arındırma istasyonuna pompalanmasını sağlayacak bir sistem kuruldu.

Bunların dışında TİKA tarafından Filistin Kıyı Belediyeleri Su İdaresi işbirliğinde Gazze Şeridi’nde bulunan ve savaş sırasında zarar gören su altyapısının rehabilite edilmesine yönelik 15 su kuyusu, 22 km uzunluğunda boru hattı inşası, atık su şebekelerinin onarımı, su deposu ve yağmur suyu toplama ağı inşaatı çalışmalarını kapsayan 18 ayrı proje hayata geçirildi. Bu çalışmalar ile öncelikle halkın temiz içme suyu ihtiyacının karşılanması amaçlanarak, kamu sağlığı ve çevre şartlarının iyileştirilmesi kapsamında yer altı su kirliliğinin ve salgın hastalıkların önüne geçilmesine katkı sağlanmış oldu.
Bunlara ilaveten TİKA tarafından Gazze genelinde 10 adet tuzdan arındırma ünitesi kuruldu. Arıtma üniteleri ile Gazze halkının en önemli sorunlarından olan temiz su ihtiyacına önemli bir katkı sağlandı. Tuzlu suyun, TİKA tarafından kurulan 10 merkezde arıtıldıktan sonra 7 adet su tankeri ile Gazze genelindeki 340 okula dağıtılması planlanıyor. Bu sayede yaklaşık 600 bin öğrencinin temiz suya erişimi sağlanacak.

Aydamon, El-Kuaşra ve El-Birre Beldelerine su şebekesi, su deposu ve su kuyusu inşa edildi
Kuzey Lübnan Su İdaresi ve TİKA tarafından ülkenin kuzeyinde yer alan Aydamon, Kuaşra ve El- Birre köylerinin su sıkıntısına çözüm bulunması amacıyla bir proje geliştirildi. Buna göre Aydamon, Kuaşra ve El- Birre köylerine su şebekesi, Aydamon ve Kuaşra köylerine su kuyusu ve Aydamon köyüne su deposu inşa edilmesi hususunda mutabakata varıldı. Çalışmalar kapsamında 40 bin metrekarelik su şebeke hattı döşendi. Bahse konu projeler İller Bankası standartlarında hazırlanmış olup anayol ve okul gibi önemli noktalarda yangın hidratları inşa edildi.

Pakistan
Pakistan’ın hemen hemen bütün bölgelerinde içme suyu temini konusu sorunlar yaşanıyor. Bu yönde Pakistan’ın tamamında olduğu gibi, Swabi ve Çarsada bölgelerinde yaşanan su sıkıntısı büyük bir ölçüde giderildi. 2012 yılında Pakistan, Khyber Pakhtunkhwa bölgesinde 40 adet Mekanik pompalı su kuyusu açılması projesi kapsamında TİKA’nın desteğiyle 40 adet su kuyusu yaptırıldı. Projeden Swabi ve Çarsada bölgesinde toplam 21 köy faydalandı.
2010 yılındaki sel felaketinden yoğun olarak etkilenen Tank şehrinin çeşitli köylerindeki su sıkıntısını giderebilmek amacıyla 40 adet su kuyusu yaptırılarak, Tank bölgesinde yaşayan halkın kullanımına sunuldu.

Afrika ve Ortadoğu bölgelerinde içme suyu projeleri gerçekleştiren TİKA, Balkanlar ve Orta Asya ülkelerinde ise genellikle tarım alanlarının sulanmasına yönelik projeler yapıyor.

Bosna-Hersek
Bosna ve Hersek Federasyonu Orta Bosna Kantonu dâhilinde yer alan tarihi ve doğal güzellikleri ile ünlü Vlasinje yaklaşık bin 200 kişinin yaşadığı bir şehir. Jajce şehir merkezine 15 km uzaklıkta bulunan ve nüfusu tamamen 1992-95 savaşında yaşadıkları yerleri terketmiş ve savaş sonrasında Vlasinje’ye dönerek yerleşmiş “mültecilerden” oluşuyor. Vlasinje’ye içme suyu götürülmesi amacıyla hayata geçirilen projede, Vlasinje’deki çeşmenin açılışı 2012 yılında Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından video konferans vasıtasıyla gerçekleştirildi.

Azerbaycan
TİKA Azerbaycan Devlet Programı kapsamında; ülkede üretimi yapılan ekmeklik buğdayın yeterli duruma getirilmesi için Ağcabedi ve Beylagan bölgelerinde yaklaşık 4 bin 800 hektar büyüklüğündeki alanda özel pilot tarım işletmelerinin oluşturulması kararlaştırıldı. Belirlenen alanlarda planlama, projelendirme çalışmalarının yanı sıra basınçlı sulama sistemleri hususlarında, TİKA’nın koordinasyonunda TİGEM’den yüksek ihtisas sahibi uzmanlardan oluşturulan komisyon pilot işletmelerin kurulacağı bölgede analizler yaptı.

Gürcistan
Gürcistan’ın çeşitli bölgelerinde 18 ayrı köyde sondaj kuyuları açılarak sağlıklı içme suyuna ulaşım sağlanmıştır.