TİKA Heyetinden Cape Town’a İnceleme Ziyareti

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) heyeti, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ikinci büyük kenti olan Cape Town’a bir ziyaret düzenleyerek muhtemel proje tekliflerini yerinde inceledi. Heyet Osmanlı Kriket Klübü ve Hamidiye Camii projelerine ilişkin gözlemlerde bulundu.

Cape Town ile İstanbul arasında 8.000 km mesafe olsa da aslında iki şehir birbirine çok daha yakın. Tarih kitaplarında yerini almayı hak eden bu ilginç hikaye 1862 yılında başlıyor. 17. yüzyıl sonlarında bugünkü Endonezya’yı sömürgeleştiren Hollanda, yarı yol sayılabilecek Afrika’nın en güney ucunda bir ikmal merkezi kurar. Ama kısa sürede bu küçük kasabanın büyük yeraltı ve yerüstü zenginlikler barındırdığını fark eden göçmenler ileride Cape Town olacak bu yöreye göçmeye başlarlar. Hollanda, verimli toprakların tarım potansiyelini kullanabilmek için tüm Hint Okyanusu kıyılarından çok sayıda köleyi ve özellikle Endonezya’nın Makassar bölgesinde Hollanda sömürgeciliğine isyan eden Endonezya Müslüman esirleri Cape bölgesinde getirir. Böylece on yıllar içinde Cape Town ve çevresinde Endonezya, Malezya, Hindistan, Bangladeş ve Çin kökenli çok sayıda Müslüman köle yaşamaya başlar.

19. yüzyıl başlarında Güney Afrika’yı Hollanda’nın elinden alan Britanya Krallığı da bölgeye kendi sömürgesi olan Hint alt-kıtasından Müslüman nüfusu getirir. Bir süre sonra Hanefi ve Şafii Müslümanlar arasında anlaşmazlıklar baş gösterir. Ayrıca, Müslümanlar düşük statüde yaşamak zorunda kaldıkları için eğitim gibi imkanlardan mahrum kalmaktadır. Bu durum üzerine Britanya Kraliçesi Victoria Sultan Abdülaziz’den Cape Müslümanları arasındaki anlaşmazlığı çözmek ve İslami eğitim vermek amacıyla bir alim görevlendirmesini rica eder. Ebubekir Efendi’nin Güney Afrika yolculuğu işte böyle başlar.

1862 yılında Cape Town’a ayak basan Ebubekir Efendi kısa süre içinde hem çeşitli mezhep anlaşmazlıklarına çözüm bulur, hem de Afrikaans dilinde İslami eserler vererek Müslümanların eğitimine yönelik ciddi adımlar atar. Bu kapsamda medreseler kuran Ebubekir Efendi kısa sürede Güney Afrika Müslümanları için bir önder haline gelir. Cape Town Müslümanları 1880 yılında Cape Town’da hayata gözlerini yuman Ebubekir Efendi’nin mirasına gereken değeri verir ve anısını yaşatmak için büyük çaba gösterirler.

1882 yılında Ebubekir Efendi’nin bir öğrencisi tarafından kurulan Osmanlı Kriket Klübü (Ottoman Cricket Club) Güney Afrika’nın en eski üç kriket takımından biri. Klüp, başta kriket olmak üzere faaliyet gösterdiği spor branşları sayesinde hem Ebubekir Efendi ve Osmanlı Devleti’nin anısını yaşatmayı, hem Cape Town’da yaşayan Müslümanların kimliğini korumayı, hem de gençlere spor yapma imkanı sağlayarak onları kötü alışkanlıklardan uzak tutmayı hedefliyor. Bugün Cape Town’da yaşayan insanların yaklaşık onda biri Müslüman olup, Cape Malay olarak adlandırılmaktalar.

Başkanlığımız heyeti Osmanlı Kriket Klübü’nü ziyaret ederek yetkililerle görüştü ve klüp hakkında bilgi aldı. Klübün ihtiyaçlarını ve proje tekliflerini inceleyerek muhtemel işbirliği alanlarını değerlendiren heyet aynı zamanda Twenty 20 Turnuvası’nda klübün Cape Town Üniversitesi ile son maçını da izledi.

Cape Müslümanları ile ilgilenmeye devam eden Osmanlı Devleti, Sultan II. Abdülhamid’in finansmanı ile Cape Town’da bir adet camii inşa ettirdi. 1884 yılından beri Müslümanlara hizmet veren Hamidiye Camii’ni de ziyaret eden Başkanlığımız heyeti, cami mütevelli heyeti ile görüşerek restorasyon projesi ile ilgili inceleme ve gözlemlerde bulundu ve  Hamidiye Camii’nin 50 yılda bu yana temizlik ve bakım gibi hizmetlerini aksatmadan yerine getiren Price ailesine de teşekkür etti.