TİKA Afganistan’da Somut Kültürel Eserleri Korumaya Devam Ediyor

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Herat’ın tarihi yerleşim ve ziyaret yeri olan Gazergah’taki Sakal-ı Şerif ile Seng-i Heft Kalem’i kırılmaz cam ile koruma altına aldı.

Herat’ta 11. Yüzyılda yaşamış olan ve Sahabe Ebu Eyyüb-el Ensari’nin torunlarından Hace Abdullah Herevi Ensari’nin kabri Gazergah’ta bir külliyenin içinde yer almaktadır. Bu bölge Herat şehrinin başta gelen manevi merkezlerinden biri olarak görülmektedir. Gazergah’ta ayrıca ziyaret edilecek iki önemli mekan daha bulunuyor.

Bunlardan birincisi 1868 yılında Osmanlı Halifesi Sultan Abdulaziz tarafından Mir Gazergah ailesi temsilcisine Mir Din Muhammed’e hediye edilen Sakal-ı Şerif. İkincisi ise Seng-i Heft Kalem adıyla bilinen, Sultan Hüseyin Baykara döneminde Kemaleddin Behzad ve Şemseddin Hakkak gibi büyük sanatçılara yaptırılan ve üzerinde iç içe 7 kat taş oymacılığı ve 7 hat türünün işlendiği benzersiz yekpare taş veya lahit. Sultan Hüseyin Baykara’nın kendisine mezar taşı olarak kullanmayı düşündüğü ve yıllar boyunca hazırlattığı Yedi Kalem Taşı, oğlu Garip Mirza’nın kendisinden önce vefat etmesiyle onun mezarının üzerine koydurmuştur. Sonrasında Sultan Hüseyin Baykara’nın da ömürü böyle başka bir taşın hazırlanmasına yetmemiştir.

TİKA Herat Ofisi, bu iki somut kültürel mirasın bakımını yapıp onları kırılmaz cam ile koruma altına aldı. Özellikle Sakal-ı Şerif’in üzerinde bulunan ince işçilikle ve çivisiz bir şekilde üretilen ahşap sandığın zarar görmesinden dolayı sandık, kumaş bezleri ile örtülmekteydi. Sakal-ı Şerif sandığı, kırılmaz cam ile koruma altına alındığı gibi daha iyi bir görünüme de sahip oldu. Ayrıca Sakal-ı Şerif’in bulunduğu odanın bakım ve onarımı da yapıldı. Seng-i Heft Kalem eserinin de bakımı yapılarak dış etkenlerden korunur hale getirildi.

Gazergah bölgesinin bakımı görevini üstlenen Mir ailesinin günümüz temsilcisi Mir Fazıl Mirzad, yapılan iyileştirme ve değişikliklerin gelen ziyaretçiler tarafından çok takdir gördüğünü ve bu desteklerden dolayı dost ve kardeş ülke Türkiye’ye minnettar olduklarını ifade etti.

TİKA Herat Program Ofisi Koordinatörü Arafat Deniz ise “Herat şehrinin en gözde tarihi ziyaret yerlerinden biri olan Gazergah’ta hem turizmi desteklemek hem de tarihi eserlerin korunması için proje ve faaliyetlerimiz devam etmekteyiz. Daha öncesinde burada Ali Şir Nevayi Camisini restorasyon yaptığımız için bugün de iki önemli somut ortak değerimizi koruma altına alıp fiziki şartlarını iyileştirdik. Sakal-ı Şerif 154 yıl önce İstanbul’dan buraya hediye olarak gönderilmiş. Dostluk ve kardeşlik nişanesi olan bu hediyenin hikayesini yeniden canlandırmak istedik. Ayrıca Seng-i Heft Kalem gibi benzersiz bir sanat eserinin üzerinde camın kırılmaz olmadığını ve bulunan camın içine toz çektiğini öğrenince aynı proje içerisinde somut ortak kültürel değerlerimizi korumak ve daha iyi şartlarda tutmak hedefiyle bu benzersiz yekpare taşın da bakımını yapıp onu kırılmaz cam ile koruma altına aldık. Yedi Kalem Taşı’nı temelde ise sahip olduğu 7 kat taş oymacılığı ve 7 hat türü işçiliği özellikleriyle sanat ve turizm açısından tekrar tanıtma gayesini edindik.” şeklinde konuştu.