Mozambik’te Teknik Eğitim Açığına Karşı TİKA'dan İlk Adım

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından farklı ülkelerde uygulanan Meslek Edindirme ve İstihdam Programı (MESİP) kapsamında, MEB işbirliğinde Mozambik’teki çeşitli teknik ve mesleki eğitim veren kurumlar ile Mühendislik Fakültelerinin Makina Mühendisliği öğretim üyeleri ve öğrencilerine Temel Makine Bakım-Onarım  eğitimleri verildi.

Afrika’nın en az gelişmiş ülkeleri arasında bulunan Mozambik’te yükseköğrenim gören öğrencilerin sadece %9’u mühendislik, matematik, kimya fizik gibi fen bilimlerinde öğrenim görüyor. Bu açığın kapatılması yönünde adım atan TİKA, kısa ve uzun vadede uygulanacak projeler için yerel partnerlerle birlikte çalışma başlattı. TİKA tarafından farklı ülkelerde uygulanan Meslek Edindirme ve İstihdam Programı (MESİP) kapsamında, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı’nın mesleki eğitim alanındaki partnerlerinden Coşkunöz Eğitim Vakfı da (CEV) projeye davet edilerek Mozambik’te “Temel Makine Bakım-Onarım” eğitimleri verildi. Birbirini tamamlayan müteakip eğitim modüllerinin CEV tarafından sürdürülmesi öngörülen bu program kapsamında, özel sektörün "kapsayıcı piyasalar" (inclusive markets) yaklaşımıyla katkı sunacağı bir model hedefleniyor. Mozambik tarafından pilot partner olarak projeye davet edilen Maputo Endüstriyel Enstitüsü (Instituto Industrial de Maputo) ile işbirliği içinde başlatılan eğitimlerden Mozambik’te hizmet veren muhtelif eğitim kurumları da yararlandı.

Bilindiği gibi gelişmekte olan ülkelerde yurtdışından alınan makine ve techizatın önemli bir kısmı, düzenli ve düzgün bakım yapılamadığı için atıl kalmakta ve basit nedenlerle arızalanarak telafisi zor kapasite kayıplarına neden oluyor. Bir çok Afrika ülkesinde basit arızaların tespit edilememesi nedeniyle pahalı ekipmanlara müdahale edilemediği ve yüksek maliyetlerle ülke dışından uzman talep edildiği biliniyor. Makineleri kullanan personelin, bir yandan işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili bilgi ve bilinç edinirken, öte yandan makine ve techizat gibi fiziki sermaye varlıklarının güvenli ve doğru kullanımı konusunda da yerleşik doğru alışkanlıklar edinmesi önem arzediyor. Bu bilinç ve birikimin Teknik personele öğrencilik yıllarından itibaren kazandırılması bakımından eğitim kurumlarının rolü çok büyük. Bu çerçevede enerji ve makine sanayi alanında yapılacak mesleki eğitimlerin başlangıç modülü olarak planlanan 40 saatlik “Temel Makine Bakım-Onarım” eğitimi, Mozambik teknik eğitim kurumları tarafından büyük ilgiyle karşılandı.

Konu başlıkları olarak “Bakım-Onarım” ve  “Koruyucu Bakım” şeklinde ikiye ayrılan eğitimler kapsamında makineler üzerinde uygulamalı olarak arıza tespit, arızalı bölüm temizleme, sızdırmazlık elemanlarının kontrolü vb. işlemler gerçekleştirildi. Bakım sonrası kontrol amaçlı çalıştırılan torna ve freze makinelerinde kursiyerlere metal mumluk ürettirildi. Teorik ve uygulamalı eğitici eğitimini kapsayan dersler neticesinde Maputo’daki eğitim kurumlarından 13 öğretim üyesi, 9 öğrenci, 1 de özel sektör çalışanı sertifika almaya hak kazandı. Kursiyerlerin eğitim öncesi yapılan öntest ile kurs sonundaki sontest arasında bilgi düzeyi farkını ortalama %43 artırdıkları tespit edildi.

TİKA Maputo Program Koordinatörlüğü tarafından düzenlenen sertifika törenine Türkiye Cumhuriyeti Maputo Büyükelçisi Zeynep Kızıltan, Mozambik Bilim ve Teknoloji, Yüksek Öğretim ve Mesleki Eğitim Bakanlığı adına Müsteşar Celso Adelina Laice, CEV Müdiresi Azize Gökmen ve beraberindeki heyet iştirak etti. Mesleki eğitim kurumlarının yoğun ilgi gösterdiği programda Büyükelçi Zeynep Kızıltan, TİKA koordinasyonunda gerçekleştirilen teknik ve meslek eğitimlerden duyduğu memnuniyeti dile getirerek bu eğitimlerin ihtiyaç duyulan diğer sahalara da yönlendirilmesi temennisini beyan etti. Mozambik Bilim ve Teknoloji, Yüksek Öğretim ve Mesleki Eğitim Bakanlığı adına bir konuşma yapan  Müsteşar Laice, parayla binaların ve fiziki mekânların kolaylıkla dikilebileceğini ancak insan kaynağının yetiştirilmesi ve eğitilmesinin yıllarca süren bir çabayla olabileceğini belirterek bu tip eğitimlerin özellikle (doğalgaz tesisatçılığı, kaynakçılık, petrol ürünlerini işleme ve 3d modelleme) eğitimleriyle desteklenmesinin önemine değindi. Törende CEV adına konuşma yapan Azize Gökmen, özel sektörün birikimini paylaşmak adına Türkiye’de sundukları gönüllü katkıları yurtdışında da paylaşma fırsatı sağlayan bu girişime ortak edildikleri için CEV adına TİKA’ya teşekkür etti. Özellikle otomotiv ve makine sanayiinde ülkemizin önemli üreticilerinden olan Bursa merkezli Coşkunöz Holding bünyesindeki CEV, MEB işbirliğinde çalışmalar yürütüyor.

CEV heyeti, eğitimler vesilesiyle Maputo Program Koordinatörü İbrahim Aybek ve TİKA Eğitim Projeleri Koordinatörlüğü Çalışma Grubu Üyesi İsmail Gürlek refakatinde, Mozambik Bilim ve Teknoloji, Yüksek Öğretim ve Mesleki Eğitim Bakanlığı’nı ve çeşitli eğitim kurumlarını ziyaret ederek teknik ve mesleki eğitimler hakkında fikir teatisinde bulundu. Mozambik’te 10-15 yıl içerisinde petrol ve doğal gaz sektörlerinin büyüyeceği ve ülkede birçok eğitim kurumunda ciddi teknik ve mesleki eğitim açığı bulunduğu tespit edilerek MESİP kapsamında verilecek eğitimlerin enerji altyapısı ve makine sektörüne yönelik olarak sürdürülmesi hususunda mutabık kalındı.