"Misakı Milli, Devletin Bekası Sorununa Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin Verdiği Cevaptır”

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından “TİKA Konferansları” başlığı altında düzenlenen konferanslar serisinin Kasım ayı konuğu İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Budak oldu. "Misak-ı Milli'den Güncele Bakmak" adı altında gerçekleşen konferansta Misak-ı Milli üzerinden Musul vilayeti sorunu ele alındı.

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Budak: "Misak-ı Milli, o dönem yaşanan beka sorununa son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin verdiği cevaptır. 15 Temmuz sonrası dönemde de bir beka sorunu yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu yüzden bu konuyu şimdi dile getiriyor."

Prof. Dr. Budak, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından düzenlenen "Misak-ı Milli'den Güncele Bakmak" konferansında yaptığı konuşmada, Türkiye'de 1. Körfez Savaşı sonrası Musul sorununun Misak-ı Milli ile anılmaya başladığını hatırlattı. Budak, Misak-ı Milli'nin sanılanın aksine milli sınırlar demek değil, milli yemin anlamına geldiğini söyledi. Osmanlı Devleti'nin, Paris Barış Konferansı'na Misak-ı Milli'den 6 ay önce sunduğu ve Misak-ı Milli'ye kaynaklık eden metne göre, Musul vilayeti ve Halep'in yeni kurulacak Türk vatanına dâhil olduğunu vurgulayan Budak, Misak-ı Milli'de de "Osmanlı İslam çoğunluğunun yaşadığı topraklar bölünmez bir bütündür." ifadesinin geçtiğini bildirdi.

Mustafa Kemal Atatürk'ün, Misak-ı Milli'yi milli mücadele hedef programı ve barış şartları olarak tanımladığını belirten Budak, " Misak-ı Milli'yi hazırlayan zihniyet, teslimiyetçi bir zihniyet değildi." dedi. Musul vilayetinin sadece Musul şehrini değil, tarihsel olarak Musul, Süleymaniye, Erbil ve Kerkük’ü de içine aldığını kaydeden Budak, Lozan Antlaşması'nın bu sorun çözülmeden imzalandığını belirtti. Budak, sorunun daha sonra Milletler Cemiyeti'ne taşındığını ve içinde "Musul vilayetinin Britanya mandasındaki Irak'a bırakılması uygundur." ifadesinin bulunduğu bir komisyon raporuyla Musul'un Irak'a bırakıldığını kaydetti. Budak, dönemin Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras'ın "Türkiye, Musul vilayetinden feragat etmiştir." dediğini hatırlattı.

Prof. Dr. Mustafa Budak, "Mondros bir beka sorununu başlatmıştır.  Misak-ı Milli Osmanlı Mebusan Meclisi’nin bu beka sorununa verdiği bir cevaptır. İçinden geçtiğimiz dönem de benzer bir beka sorununa işaret ediyor. Dolayısıyla bugün de Misak-ı Milli'nin tekrar zikredilmesi aynı cevaba bir göndermedir." dedi. Uluslararası sistemin unsurlarının bölgede kontrol edilebilir yapılar kurmak istediği değerlendirmesinde bulunan Budak, "Türkiye gibi güçlü ulus devletler işlerine gelmiyor." diye konuştu.