Türkiye Afganistan Kardeşliğinin Tarihi Derinliği

Türkiye Cumhuriyeti Kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve Afganistan Kralı Gazi Amanullah Khan döneminde Afganistan’a gelen profesörlerin isimlerinin hatırlanması amacıyla Türk İşbirliği Koordinasyon Ajansı Başkanlığı tarafından Türkiye Afganistan Kardeşliğinin Tarihi Derinliği konulu kompozisyon yarışması düzenlendi.

Afganistan’a at ve deve sırtında aylarca süren yolculukların ardından ulaşan güzide ilim adamları ömürlerini Afganistan halkına hizmetle geçirmişlerdi. Bu isimlerin unutulmaması ve yaptıkları fedakârlıkların nesilden nesile aktarılmasını sağlamak için yapılan bu yarışma Afganistan ile Türkiye arasındaki kardeşliğin devamı ve güçlenmesini sağlanmasının yanında gençlerin bu dostluğu sahiplenmelerini de amaçlıyor.

Türkiye ve Afganistan arasındaki köklü ve sıcak ilişkiler 1920’li yıllardan itibaren yeni bir boyut kazandı. Özellikle Türkiye’nin İstiklal Mücadelesi sırasında Afganistanlıların gönderdikleri yardımlar iki ülke hakları arasındaki ilişkileri daha da güçlendirdi. Bu bağlamda 1920’li yıllardan itibaren çok sayıda Türk Profesör Afganistan’a gönderildi. En başta Afgan Kralı Emanullah Han’ın ve hanedanın özel doktoru olarak Kabil’e gelen, Kabil Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Kabil Sanatoryumunun kurucusu Dr. Rıfkı Kamil Urga Bey, Afganistan Dışişleri Bakanlığı Müşaviri ve Kabil Üniversitesi Siyasal Bilgiler ve Hukuk Fakültelerinin Kurucusu Prof. Mehmet Ali Fevat(Fuat) Bey, Kabil Üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucularından Dâhiliye Uzmanı Dr. İbrahim Rebii Barkın Bey, Kabil Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Kurucusu Eczacı Selahattin Bey, Afganistan Maliye Bakanlığı Müşaviri Prof. Orhan Oğuz en çok hatırlanan kişiler arasında yer alıyor.

Aynı dönemde değişik branşlarda görev yapmak üzere Afganistan’a gönderilen; Anatomi Uzmanı Prof. Hamza Bey, Cerrahi uzmanı Prof. Nuri Bey, Adli Tıp Uzmanı Prof. Şakir Bey, Bevliye Uzmanı Prof. Oğuz Bey, Dâhiliye Uzmanı Dr. Fehiman Bey, Cerrahi Uzmanı Prof. Faruk Bey, Fizik Profesörü Rafet Bey, Dâhiliye Uzmanı Dr. Yakup Çelebi, Kadın Doğum Uzmanı Prof. Asım Bey, Kimya Profesörleri Şevket Bey ve Saib Bey, Ruh ve Sinir Hastalıkları Uzmanı Prof. Nuri Bey, Patoloji Uzmanı Prof. Tevfik Bey ve Radyoloji Uzmanı Prof. Ahmet Talaslı Türkiye’nin yetiştirdiği önemli ilim adamları olarak Afganistan’a hizmet etmek için gelmişlerdi.
İsmi zikredilen bilim adamlarının şahsında Türkiye’den Afganistan’a gelen, bugün ismini henüz bilmediğimiz bütün insanların hatırlanması için TİKA tarafından yapılan söz konusu etkinlik büyük ilgi gördü. Ayrıca konunun daha geniş çaplı akademik çalışmalarla derinlik kazanabilecek derecede önemli olduğu Kabil üniversitesi yetkilileri tarafından vurgulandı.

Yarışmanın sonuçlarının açıklanması ve ilk üçe giren öğrencilerin ödüllerinin verilmesi için Kabil Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümü konferans salonunda ödül töreni düzenlendi. Törene TİKA Afganistan Koordinatörü Süleyman Şahin, ISAF Kabil Bölge Komutanı Tuğgeneral Şafak Gök, Askeri Ataşemiz Kurmay Albay Aşkın Gençaslan, Kabil Üniversitesinin Rektörü Prof. Dr. Habibullah Habib, Yabancı Diller Fakültesi Dekanı Dr. Muhammed Aslam Nasimi, Afganistan Şibirgan Milletvekilli Enver Sadat ve Afganistan Celalabad Milletvekilli Muhammed Yusuf Sabir, Afganistan’lı ve Türk işadamları, TİKA Kabil Koordinatörlüğü çalışanları ve öğrenciler katıldı.

Ödül Töreninde, Türkiye Cumhuriyeti Kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Afganistan Kralı Emanullah Han ve Afganistan’a gelen Merhum profesörlerle her iki ülkenin aziz şehitlerinin ruhları için Yasin-i Şerif okundu, saygı duruşunda bulunuldu ve iki ülke milli marşları okundu.

1920’li yıllarda Afganistan’a gelen Profesörlerin isimleri anılarak resimleri beyaz perdede yansıtıldı. Yarışmada birincilik ödülünü Jale Merat ve Müjgân Habibi paylaştı. Birinci gelen öğrencilere TİKA tarafından dizüstü bilgisayar ve bir yılık eğitim bursu hediye çeki TİKA Koordinatörü Süleyman Şahin, Kabil Bölge Komutanı Tuğgeneral Şafak Gök, Milletvekilleri Enver Sedat ve Muhammet Yusuf Sabır tarafından verildi. Yarışmada İkinci gelen Behişte Safi’ye ise TİKA tarafından alınan dizüstü bilgisayar Üniversite Rektörü Habibullah Habib tarafından verildi. Üçüncü olan Susan Mahmudi’nin TİKA tarafından alınmış dizüstü bilgisayarı Askeri Ateşe Aşkın Gençaslan tarafından verildi. Ayrıca, dereceye giren ilk on kişiye THY ve Yunus Emre Enstitüsü tarafından çeşitli hediyeler takdim edilirken, yarışmaya katılan bütün öğrencilere teşvik edici hediyeler veridi.

Ödül törenin sonunda birinci olarak seçilen “Güneşi Beklerken“ isimli kompozisyon tarafından, Jale Merat ve “Karanlığa Uzanan“ isimli eser Müjgan Habibi tarafından kürsüden okundu. Eserler salonda hazır bulunanlar tarafından ayakta alkışlandı. Tören hatıra fotoğrafı çekimi ile sona erdi.